Blog prawny dla branży spożywczej i rolnej

Zgodnie z art. 46d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. – Prawo łowieckie (dalej jako: UPŁ) właścicielowi albo posiadaczowi gruntów rolnych, na terenie których wystąpiła szkoda oraz dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego przysługuje odwołanie do nadleśniczego Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe właściwego ze względu na miejsce wystąpienia szkody. Podkreślić należy, że odwołanie wnosi się w terminie 7 dni od dnia podpisania protokołu, o którym mowa w art. 46a ust. 4 albo art. 46c ust. 5 UPŁ.

W celu rozpatrzenia odwołania nadleśniczy Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe dokonuje odpowiednio oględzin lub szacowania ostatecznego. Oględzin lub szacowania ostatecznego dokonuje się niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania odwołania.
W przedmiotowych oględzinach lub szacowaniu ostatecznym, mają prawo brać udział członkowie zespołu, tj.

1) przedstawiciele wojewódzkiego ośrodka doradztwa rolniczego;

2) przedstawiciele dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego;

3) właściciele albo posiadacze gruntów rolnych, na terenie których wystąpiła szkoda.

Podkreślić należy, że niestawiennictwo w/w osób, nie wstrzymuje dokonania oględzin lub szacowania ostatecznego. Po zakończeniu oględzin lub szacowania ostatecznego sporządza się protokół
z wyłączeniem informacji o wysokości odszkodowania.

Zgodnie z art.  46e ust.1 UPŁ Nadleśniczy Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe właściwy ze względu na miejsce wystąpienia szkód ustala wysokość odszkodowania, w drodze decyzji, biorąc w szczególności pod uwagę ustalenia zawarte w protokołach, a ewentualna opinia przedstawiciela izby rolniczej, nie jest wiążąca. Decyzja wydawana jest w terminie 14 dni od dnia otrzymania protokołów i jest ostateczna. Natomiast wypłata odszkodowania następuje ze środków dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego, nie później niż w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji.

Właściciel albo posiadacz gruntów rolnych, na których zostały wyrządzone szkody, a także dzierżawca albo zarządca obwodu łowieckiego niezadowolony z decyzji, może, w terminie trzech miesięcy od dnia jej doręczenia, wnieść powództwo do sądu właściwego ze względu na miejsce wystąpienia szkody.

Zwrócić uwagę należy, że najpoważniejszym mankamentem UPŁ jest niewypowiedzenie się przez ustawodawcę o tym, jakie sankcje wiąże z niedopełnieniem przez dzierżawcę lub zarządcę obwodu łowieckiego albo przez poszkodowanego obowiązków ciążących na tych podmiotach w szczególności w pierwszej fazie postępowania, która może skończyć się zgodnym określeniem rodzaju i rozmiaru szkody oraz należnego w związku z jej wystąpieniem odszkodowania. Powyższe zostało analizowane przez SN m. in. w  Uchwale SN z dnia 6 lipca 2021 r. w sprawie o sygn. akt:  III CZP 48/20, gdzie SN stanął na stanowisku, że niewykonanie przez dzierżawcę albo zarządcę obwodu łowieckiego obowiązków wynikających z art. 46 – 46c UPŁ i niesporządzenie protokołu, o którym mowa w art. 46d ust. 1 w zw. z art. 46a ust. 4 albo art. 46c ust. 5 tej ustawy, nie zamyka – po wydaniu decyzji przewidzianej w art. 46e ust. 1 ustawy – drogi sądowej w sprawie o naprawienie szkody łowieckiej.

SN wskazał, że do poszkodowanego należy złożenie samego wniosku wszczynającego postępowanie, w którym identyfikuje miejsce i czas wystąpienia szkody oraz jej rodzaju (art. 46 ust. 4 UPŁ), ale też poinformowanie o terminie planowanego sprzętu uszkodzonej uprawy (art. 46c ust. 3 UPŁ).

Do dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego należy wyznaczenie terminu oględzin i ostatecznego oszacowania szkody, poinformowanie o tym podmiotów, których przedstawiciele utworzą następnie zespół, o którym mowa w art. 46 ust. 2 UPŁ, oraz sporządzenie protokołów oględzin i szacowania szkody.

Zaniechanie przez poszkodowanego złożenia wniosku, o którym mowa w art. 46-46e UPŁ ma ten skutek, że nie może on skutecznie dochodzić przed sądem powszechnym odszkodowania za szkody łowieckie, gdyż musiałoby to nastąpić z pominięciem postępowania uregulowanego w art. 46-46e UPŁ, w czasie dowolnie wybranym przez poszkodowanego, gdy trudno jest o materiał dowodowy rzetelnie obrazujący wystąpienie szkody i jej zakres.

Po złożeniu wniosku, postępowanie o ustalenie odszkodowania za szkodę łowiecką zostaje wszczęte, i – jeśli wniosek nie zostanie cofnięty, co uzasadniałoby umorzenie postępowania stosownie do art. 105 KPA – powinno zakończyć się w sposób określony w art. 46c ust. 7 i 8 albo w art. 46e ust. 1 UPŁ. Na przeszkodzie do zakończenia postępowania decyzją nie może przy tym stanąć postawa dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego, który zaniedbuje obowiązków nałożonych na niego ustawą, tak samo zresztą jak nie mogłoby stanąć temu na przeszkodzie zaniechanie przez poszkodowanego zawiadomienia o terminie planowanego sprzętu (art. 46c ust. 3 UPŁ). Nie może być tak, że o wykonaniu albo niewykonaniu przypisanej organowi administrującemu kompetencji do wydania aktu administracyjnego, decydować będzie postawa tej strony postępowania, której interesy są sprzeczne z interesami strony przeciwnej, oczekującej na rozstrzygnięcie w sprawie. Wprawdzie – na tych samych zasadach, na jakich ma to miejsce w odniesieniu do formalnych rozstrzygnięć w postępowaniach kończących się aktami, po wydaniu których może dojść do wszczęcia postępowania cywilnego – kontrola aktów i czynności procesowych poprzedzających wydanie decyzji, o której mowa w art. 46e UPŁ, należy do sądów administracyjnych i ostatecznie te sądy muszą wypracować zasady efektywnej kontroli administracyjnego etapu postępowania o ustalenie odszkodowania za szkody łowieckie, ale wydaje się, że skoro ustawodawca dopuścił możliwość kwestionowania odwołaniem ustaleń zawartych w protokołach oględzin i ostatecznego oszacowania, to dopuszczalne musi być także korzystanie z instytucji przewidzianych w przepisach kodeksu postępowania administracyjnego i prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w celu uzyskania rozstrzygnięcia w sprawie podlegającej załatwieniu decyzją, z całym ich rygoryzmem (ponaglenie, skarga na bezczynność i przewlekłość postępowania). SN wskazuje, że skoro w celu rozpoznania odwołań od ustaleń poczynionych do protokołów oględzin i oszacowania szkody nadleśniczy Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe zobowiązany jest do ponownego dokonania oględzin i zweryfikowania twierdzeń i zastrzeżeń zgłoszonych przez strony do protokołu, to nie ma przeszkód, by – zawiadomiony o uchyleniu się przez zarządcę lub dzierżawcę obwodu łowieckiego od wykonania nałożonych na niego obowiązków w fazie polubownego szacowania wysokości szkody – czynności tych dokonał w celu zrealizowania własnej kompetencji do wydania decyzji. Nie ma też przeszkód, by nadleśniczy Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe wydał decyzję, o której mowa w art. 46e UPŁ  bazując na innym niż protokoły oględzin lub ostatecznego oszacowania szkody, których sporządzenia zaniechał dzierżawca lub zarządcę obwodu łowieckiego.

Podsumowanie

Proces zgłoszenia szkody oraz ewentualnie odwołanie się od protokołu jest procesem bardzo sformalizowanym. Ustalenie i wypłata odszkodowania za szkody łowieckie poprzedzona jest określoną w UPŁ specyficzną dla tego rodzaju spraw procedurą. Jak wynika z powyższego, oględziny należy traktować jako wstępne szacowanie szkód łowieckich, w trakcie których bada się stopień zniszczenia upraw, a także weryfikowane są informacje o gatunku zwierzyny, która zdewastowała teren. Protokół z tych czynności nie zawiera informacji o wartości przysługującego odszkodowania. Dopiero ustalenia zawarte w protokole z ostatecznego szacowanie szkód łowieckich, w trakcie którego określane są wielkości strat ilościowych i jakościowych powstałe w wyniku uszkodzenia, zniszczenia, uprawy lub płodów rolnych, są podstawą do wyliczenia i wypłacenia odszkodowania, o którym mowa w art. 46c ust. 8 UPŁ bądź wydania decyzji w oparciu o art. 46e ust. 1 ww. UPŁ.

Podkreślenia wymaga, że sama podstawa dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego naruszająca obowiązki wynikające z art. 46 – 46c UPŁ a w konsekwencji niesporządzenie protokołu, o którym mowa w art. 46d ust. 1 w zw. z art. 46a ust. 4 albo art. 46c ust. 5 UPŁ, nie zamyka – po wydaniu decyzji przewidzianej w art. 46e ust. 1 UPŁ – drogi sądowej w sprawie o naprawienie szkody łowieckiej.

W związku z czym, poszkodowany aby móc uzyskać należne odszkodowania z tytułu szkód wyrządzonych przez zwierzynę łowną winien skrupulatnie wypełnić wszelkie obowiązki wynikające z UPŁ, tak aby nie doprowadzić do okoliczności wyłączenia możliwości dochodzenia roszczenia na drodze postępowania sądowego.