ŁOWIECTWO JEST TO ELEMENT OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO, W ROZUMIENIU USTAWY PRAWO ŁOWIECKIE OZNACZA OCHRONĘ ZWIERZĄT ŁOWNYCH (ZWIERZYNY) I GOSPODAROWANIE ICH ZASOBAMI W ZGODZIE Z ZASADAMI EKOLOGII ORAZ ZASADAMI RACJONALNEJ GOSPODARKI ROLNEJ, LEŚNEJ I RYBACKIEJ.

Zwrócić uwagę należy, że celem łowiectwa, o którym mowa w art. 3 ustawy prawo łowieckie, jest:

1. ochrona, zachowanie różnorodności i gospodarowanie populacjami zwierząt łownych;
2. ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego na rzecz poprawy warunków bytowania zwierzyny;
3. uzyskiwanie możliwie wysokiej kondycji osobniczej i jakości trofeów oraz właściwej liczebności populacji poszczególnych gatunków zwierzyny przy zachowaniu równowagi środowiska przyrodniczego;
4. spełnianie potrzeb społecznych w zakresie uprawiania myślistwa, kultywowania tradycji oraz krzewienia etyki i kultury łowieckiej.

Co więcej, w ustawie prawo łowieckie zawarto definicję polowania, poprzez które należy rozumieć:

1. tropienie, strzelanie z myśliwskiej broni palnej, łowienie sposobami dozwolonymi: a. zwierzyny żywej, b. ptaków lub ssaków należących do IGO stwarzających zagrożenie dla Unii lub IGO stwarzających zagrożenie dla Polski,
2. łowienie zwierzyny przy pomocy ptaków łowczych za zgodą ministra właściwego do spraw środowiska,
3. łowienie zwierząt należących do IGO stwarzających zagrożenie dla Unii lub IGO stwarzających zagrożenie dla Polski zmierzające do wejścia w jej posiadanie.

Gospodarka łowiecka prowadzona jest w obwodach łowieckich przez dzierżawców lub zarządców tych obwodów, która opiera się o dwa możliwe plany. Pierwszy – roczny plan łowiecki, który ustalają dzierżawcy obwodów łowieckich, opiniują zarządy gmin, których grunty wchodzą w skład obwodu łowieckiego, a ten plan zatwierdza nadleśniczy właściwy ze względu za zasięg terytorialny działania nadleśnictwa. Drugi plan, to wieloletni plan hodowlany. Ustalany jest on przez dyrektorów regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych w porozumieniu z wojewodami i Polskim Związkiem Łowieckim.

Łowiectwo jest prowadzone zgodnie z podstawowymi kierunkami użytkowania terenów rolnych, leśnych i rybackich, w warunkach stałego polepszania zwierzynie środowiska jej bytowania. Natomiast, gospodarowanie populacjami zwierzyny wymaga w szczególności:

1. tworzenia stałych i okresowych osłon dla zwierzyny (lasy, zadrzewienia, zakrzewienia, remizy, osłony miejsc lęgowych);
2. wzbogacania naturalnej bazy żerowej dla zwierzyny w lasach;
3. zachowania istniejących naturalnych zbiorników wodnych, rekonstrukcji i tworzenia nowych;
4. utrzymywania korytarzy (ciągów) ekologicznych dla zwierzyny;
5. utrzymywania struktury wiekowej i płciowej oraz liczebności populacji zwierzyny właściwych dla zapewnienia równowagi ekosystemów oraz realizacji głównych celów gospodarczych w rolnictwie, leśnictwie i rybactwie;
6. ochrony zwierzyny przed zagrożeniem ruchu pojazdów samochodowych na drogach krajowych i wojewódzkich.

Szkody łowieckie

Wskazać należy, że dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego jest zobowiązany do wynagradzania szkód wyrządzonych w uprawach i płodach rolnych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny oraz powstałych na skutek polowania.

W przypadku wystąpienia szkody i jego oszacowania oraz ustalania wysokości odszkodowania dokonuje zespół składający się z przedstawiciela wojewódzkiego ośrodka doradztwa rolniczego, przedstawiciela dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego oraz właściciela albo posiadacza gruntów rolnych, na terenie których wystąpiła szkoda. Podkreślić należy, ze niestawiennictwo właściciela albo posiadacza gruntów rolnych lub przedstawiciela wojewódzkiego ośrodka doradztwa rolniczego nie wstrzymuje dokonania szacowania szkód.

W celu otrzymania odszkodowania, pierwszym krokiem jest złożenie wniosku o dokonanie oszacowania szkód. Podmiotem uprawnionym jest właściciel albo posiadacz gruntów rolnych (np. dzierżawca gruntu), który składa wniosek do dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego. W ustawie prawo łowieckie została określona minimalna treść, jaką wnioskodawca zobowiązany jest przedstawić, tj.

1. imię i nazwisko albo nazwę, adres miejsca zamieszkania, albo adres i siedzibę oraz numer telefonu właściciela, albo posiadacza gruntów rolnych;
2. wskazanie miejsca wystąpienia szkody;
3. wskazanie rodzaju uszkodzonej uprawy lub płodu rolnego.

Na skutek zgłoszenia uprawnionego podmiotu dokonuje się szacowania szkody, które modelowo składa się z oględzin oraz szacowania ostatecznego. Wskazać należy, że podczas oględzin ustala się:

1. gatunek zwierzyny, która wyrządziła szkodę;
2. rodzaj, stan i jakość uprawy;
3. obszar całej uprawy;
4. szacunkowy obszar uprawy, która została uszkodzona;
5. szacunkowy procent zniszczenia uprawy na uszkodzonym obszarze.

Istotnym punktem w ustawie prawa łowieckiego jest fakt ustanowienia na dzierżawcę albo zarządcę obwodu łowickiego ustawowego terminu na dokonanie oględzin, które musi nastąpić nie później niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku.

Na skutek dokonanych oględzin, niezwłocznie po ich zakończeniu, dzierżawca albo zarządca obwodu łowieckiego sporządza protokół, który zawiera w szczególności następujące dane i informacje: 

1. imiona i nazwiska osób biorących udział w oględzinach;
2. datę sporządzenia protokołu oraz datę dokonania oględzin;
3. dane podlegające ustaleniu podczas oględzin;
4. szkic sytuacyjny uszkodzonej uprawy; 
5. czytelne podpisy osób biorących udział w oględzinach.

Członkowie zespołu, o których mowa powyżej, mają prawo wnieść zastrzeżenia do protokołu wraz z uzasadnieniem. W protokole umieszcza się informację o braku zastrzeżeń albo o wniesionych zastrzeżeniach. Przy czym sam fakt, zaakceptowania protokołu nie niweczy możliwości odwołania się od protokołu.

Odwołanie

Właścicielowi albo posiadaczowi gruntów rolnych, na terenie których wystąpiła szkoda, oraz dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego przysługuje odwołanie do nadleśniczego Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, właściwego ze względu na miejsce wystąpienia szkody. Samo odwołanie wnosi się w terminie 7 dni od dnia podpisania protokołu.

W celu rozpatrzenia odwołania nadleśniczy Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe dokonuje odpowiednio oględzin lub szacowania ostatecznego. Oględzin lub szacowania ostatecznego dokonuje nadleśniczy Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe właściwy ze względu na miejsce wystąpienia szkód lub jego przedstawiciel. Oględzin lub szacowania ostatecznego, dokonuje się niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania odwołania. W oględzinach lub szacowaniu ostatecznym, mają prawo brać udział członkowie zespołu, o których była mowa powyżej.

Po zakończeniu oględzin lub szacowania ostatecznego sporządza się protokół, z wyłączeniem informacji o wysokości odszkodowania. Nadleśniczy Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe właściwy ze względu na miejsce wystąpienia szkód ustala wysokość odszkodowania, w drodze decyzji, biorąc w szczególności pod uwagę ustalenia zawarte w protokołach. Decyzja, wydawana jest w terminie 14 dni od dnia otrzymania protokołów i jest ostateczna. Natomiast, sama wypłata odszkodowania, następuje ze środków dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego, nie później niż w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji..

Wnioski

Właściciele lub posiadacze gruntów rolnych i leśnych powinni, zgodnie z potrzebami, współdziałać z dzierżawcami i zarządcami obwodów łowieckich w zabezpieczaniu gruntów przed szkodami. Współdziałanie to powinno dotyczyć zabezpieczenia gruntów przed szkodami, a z drugiej współdziałania przy sprawnym i zgodnym ustalaniu wielkości szkody. Mimo nałożonego obowiązku współdziałania, to na dzierżawcach i zarządcach obwodów łowieckich ciąży ustawowy obowiązek gospodarowania zwierząt łownych (zwierzyny) i zasobami w zgodzie z zasadami ekologii oraz zasadami racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej i rybackiej.

Z dotychczasowego doświadczenia wskazujemy, że wysokość odszkodowania ustalone przez dzierżawcę albo zarządcę obwodu łowieckiego jest znacząco zaniżone a nawet niegodziwe. Sama procedura wyliczenia należnego odszkodowania często jest niezgodna z przyjętymi zasadami wyrażonymi w ustawie prawo łowieckie czy też Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2019 r. w sprawie szczegółowych warunków szacowania szkód w uprawach i płodach rolnych. Dlatego też w naszej ocenie właściciele albo posiadacze gruntów rolnych, na terenie których wystąpiła szkoda powinni skorzystać z ustawowych możliwości do ustalenia godziwego odszkodowania za uszkodzenia w płodach rolnych.