Blog prawny dla branży spożywczej i rolnej

Kodeks Postępowania Cywilnego regulujący zasady egzekucji sądowej stanowi trzon systemu prawa egzekucyjnego. Mimo spójności Kodeksu, w ramach polskiego systemu prawnego od 2017 r. obowiązuje dodatkowo Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia przedmiotów należących do rolnika prowadzącego gospodarstwo, które nie podlegają egzekucji.

Wprowadzenie w 2017 r. nowego aktu wykonawczego, miało  przede wszystkim zastąpić dawne przepisy poprzedniego rozporządzenia, określane jako archaiczne. Dzięki nowo zastosowanym rozwiązaniom, zwiększył się zakres przedmiotów, których komornik nie może zająć w toku egzekucji skierowanej do poszczególnych elementów gospodarstwa rolnego.

Wyłączenia ruchomości z egzekucji

W Rozporządzeniu wymieniono składniki niezbędne dla zapewnienia dalszej działalności gospodarstwa. Dlatego też, egzekucji komorniczej w gospodarstwie przestały podlegać m.in.:

• stado podstawowe zwierząt;
• podstawowe maszyny, narzędzia i urządzenia rolnicze;
• zwierzęta futerkowe, co do których hodowca zawarł umowę na dostawę skór tych zwierząt;
• budynki gospodarcze i grunty rolne niezbędne do hodowli zwierząt w proporcji uzależnionej od wielkości stada podstawowego i niezbędnej nadwyżki inwentarza;
• silosy na zboże i pasze;
• zapasy paliwa i części zamienne, niezbędne do normalnej pracy ciągnika i maszyn rolniczych, na okres niezbędny do zakończenia cyklu produkcyjnego;
• materiał siewny, zboże i inne ziemiopłody niezbędne do siewów lub sadzenia w gospodarstwie rolnym dłużnika, w ilości niezbędnej w danym roku gospodarczym
• nawozy, środki ochrony roślin oraz środki wspomagające uprawę roślin, w ilości niezbędnej na dany rok gospodarczy dla gospodarstwa rolnego dłużnika;
• podstawowy sprzęt techniczny, niezbędny do zakończenia cyklu danej technologii produkcyjnej w przypadku gospodarstwa specjalistycznego;
• budynki gospodarcze magazynowe, składowe, przechowalnie oraz szklarnie, tunele foliowe i inspekty do prowadzenia produkcji roślinnej w gospodarstwie rolnym wraz z wyposażeniem.

Komornik może nadto podjąć decyzję o wyłączeniu określonych składników gospodarstwa rolnego spod windykacji ponad zakres przewidziany w Rozporządzeniu, jeżeli uzna, że takie rozwiązanie jest konieczne celem zapewnienia możliwości prowadzenia danego gospodarstwa. Co więcej, przepisy zakazują komornikowi potrącać więcej niż połowę wynagrodzenia za pracę, czy zajmować świadczenia socjalne.

Komornik może (…) podjąć decyzję o wyłączeniu określonych składników gospodarstwa rolnego spod windykacji (…), jeżeli uzna, że takie rozwiązanie jest konieczne celem zapewnienia możliwości prowadzenia danego gospodarstwa.

Ograniczenie możliwości działań komornika

Obecnie obowiązujące Rozporządzenie nie tylko znacząco poszerzyło wykaz przedmiotów wyłączonych spod egzekucji, ale ponadto znacznie ograniczyło zakres działań komornika w prowadzeniu windykacji z majątku należącego do rolnika prowadzącego gospodarstwo rolne. Akt uzależnia dalsze prowadzenie egzekucji oraz podjęcie ostatecznej decyzji dotyczącej niezbędnych do prowadzenia gospodarstwa wyłączeń od uzyskania opinii wydanej przez właściwą miejscowo Izbę Rolniczą. Wydanie następuje na wniosek komornika, który winien być złożony w ciągu trzech dni od zajęcia ruchomości.

Wątpliwości w zakresie sformułowanych definicji

Mimo, iż Rozporządzenie w znacznej mierze bezpośrednio wskazuje, co podlega egzekucji, a co zostało z niej zwolnione, szereg wątpliwości budzą nieostre pojęcia zawarte w treści aktu. Takie określenia jak: „podstawowe maszyny, narzędzia i urządzenia rolnicze”, czy „podstawowy sprzęt techniczny, niezbędny do zakończenia cyklu danej technologii produkcyjnej w przypadku gospodarstwa specjalistycznego” nie zostały bowiem w pełni wyjaśnione. Z uwagi na brak precyzyjnych wytycznych ocena ww. pojęć powinna być dokonywana w konkretnej sprawie indywidualnie, przy uwzględnieniu takich okoliczności, jak profil działalności prowadzonej w danym gospodarstwie, wielkość tego gospodarstwa albo stopień wyposażenia. Ocenę tych konkretnych okoliczności należy pozostawić komornikowi sądowemu oraz sądowi sprawującemu nadzór judykacyjny nad komornikiem.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia przedmiotów należących do rolnika prowadzącego gospodarstwo, które nie podlegają egzekucji, poszerzyło zakres wyłączeń windykacyjnych, dzięki czemu znaczna część przedmiotów należących do rolnika nie może zostać sprzedana w toku licytacji komorniczej. Jednakże ograniczenia w prowadzeniu egzekucji zwiększyły również poziom nieufności instytucji finansowych do rolników występujących o kredyty oraz  spowodowały, że instytucje te zaczęły żądać od rolników dodatkowych zabezpieczeń. Regulacje zawarte w Rozporządzeniu z jednej strony uniemożliwią dokonanie windykacji względem dłużnika prowadzącego gospodarstwo rolne, z drugiej zaś – utrudniają uczciwym gospodarzom zaciąganie kredytów na dalszy rozwój gospodarstwa.