UAKTUALNIE W POLSCE BRAKUJE MOŻLIWOŚCI ZASKARŻENIA PLANÓW URZĄDZENIA LASU, W KTÓRYCH LASY PAŃSTWOWE USTALAJĄ KLUCZOWE DECYZJE, TAKIE JAK WYCINKA DRZEW. BRAK MOŻLIWOŚCI KWESTIONOWANIA TYCH PLANÓW W SĄDACH ADMINISTRACYJNYCH NARUSZA PODSTAWOWE ZASADY DEMOKRATYCZNE I ŚRODOWISKOWE. W ODPOWIEDZI NA TO WYZWANIE, MINISTERSTWO KLIMATU I ŚRODOWISKA OGŁOSIŁO POZYTYWNĄ REAKCJĘ NA APEL RZECZNIKA PRAW OBYWATELSKICH, WSKAZUJĄC NA KONIECZNOŚĆ WPROWADZENIA MECHANIZMU SĄDOWEJ KONTROLI PLANÓW URZĄDZENIA LASU.
W ramach planowanego procesu legislacyjnego, Ministerstwo Klimatu i Środowiska planuje wprowadzić zmiany, które umożliwią organizacjom ekologicznym oraz innym podmiotom posiadającym interes prawny, takim jak prokurator czy Rzecznik Praw Obywatelskich, zaskarżenie decyzji dotyczących planów urządzenia lasu przed sądem. Ta decyzja wydaje się być krokiem w stronę zgodności z międzynarodowymi standardami, zwłaszcza z tzw. Konwencją z Aarhus, która wymaga zapewnienia publicznego dostępu do procesów decyzyjnych dotyczących środowiska.
Wcześniejszy brak możliwości zaskarżenia planów urządzenia lasu był sprzeczny z prawem Unii Europejskiej, o czym świadczy orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE z 2023 roku. Zgodnie z tym wyrokiem, Polska naruszyła swoje zobowiązania wynikające z dyrektywy siedliskowej oraz Konwencji z Aarhus, wykluczając organizacje ochrony środowiska z możliwości zaskarżenia decyzji przed sądem.
Odpowiedź Ministerstwa Klimatu i Środowiska na apel Rzecznika wyznacza kierunek zmian. Przygotowywany projekt ustawy ma na celu nie tylko umożliwienie zaskarżenia planów urządzenia lasu przez organizacje ekologiczne, ale również przez inne podmioty posiadające interes prawny. Dodatkowo, projekt ten zakłada wzmocnienie kontroli społecznej i sądowej nie tylko na obszarach Natura 2000, ale również na wszystkich obszarach objętych planami urządzenia lasu.
Wspomniana inicjatywa legislacyjna ma zatem na celu zapewnienie rzeczywistej realizacji gwarancji dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących ochrony środowiska. Zmiany te mają doprowadzić do stworzenia nowego nurtu orzeczniczego, który będzie zgodny z oczekiwaniami Rzecznika Praw Obywatelskich oraz z międzynarodowymi standardami środowiskowymi.
Wdrażanie tych zmian legislatywnych stanowi istotny krok w kierunku demokratyzacji procesów decyzyjnych dotyczących środowiska naturalnego w Polsce. Otwarcie drzwi dla społeczeństwa do udziału w tych procesach może przyczynić się do lepszego zarządzania zasobami leśnymi i ochrony środowiska na rzecz przyszłych pokoleń.
Ponadto, Fundacja Lasy i Obywatele opracowała interaktywną mapę, która umożliwia szybkie sprawdzenie, gdzie i na jaką skalę planowana jest wycinka drzew w 2024 roku. Mapa ta jest dostępna dla wszystkich zainteresowanych i stanowi ważne narzędzie dla społeczności, która pragnie monitorować i reagować na decyzje dotyczące lasów. Link do interaktywnej mapy można znaleźć na stronie Fundacji Lasy i Obywatele lub pod adresem: https://mapy.lasyiobywatele.pl/zanim-wytna-twoj-las.html.
Źródło: Rzecznik Praw Obywatelskich.
Karolina Nalewaj jest asystentem prawnym w Kancelarii Turcza. Swoje zainteresowania naukowe koncentruje głównie w kręgu prawa rolnego.
