CHARAKTER ORAZ SPOSÓB POBIERANIA PODATKU OD NIERUCHOMOŚCI REGULUJE USTAWA Z DNIA 12 STYCZNIA 1991 R. O PODATKACH I OPŁATACH LOKALNYCH. ZGODNIE Z ZAWARTYMI W NIEJ INFORMACJAMI OBOWIĄZEK PODATKOWY W TYM WYPADKU CIĄŻY NA OSOBACH FIZYCZNYCH, OSOBACH PRAWNYCH ORAZ JEDNOSTKACH ORGANIZACYJNYCH NIE MAJĄCYCH OSOBOWOŚCI PRAWNEJ, KTÓRE:
- są właścicielami lub samoistnymi posiadaczami nieruchomości albo obiektów budowlanych nie złączonych trwale z gruntem,
- są posiadaczami zależnymi lub zarządzającymi nieruchomościami albo obiektami budowlanymi nie złączonymi trwale z gruntem, stanowiącymi własność Skarbu Państwa lub gminy, jeżeli posiadanie wynika z umowy zawartej z właścicielem albo zarządu ustanowionego przez właściciela,
- posiadają bez tytułu prawnego nieruchomości lub obiekty budowlane nie złączone trwale z gruntem, stanowiące własność Skarbu Państwa lub gminy,
- są użytkownikami wieczystymi nieruchomości.
W przypadku zaistnienia powyżej sytuacji prawnej opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają budynki lub ich części, budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza lub leśna, grunty nie objęte przepisami o podatku rolnym oraz grunty objęte przepisami o podatku rolnym, związane z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza lub leśna.
Za podstawę opodatkowania przyjmuje się powierzchnie użytkową budynków i powierzchnie gruntów. Według ustawy:
- dla budynków lub ich części – powierzchnię użytkową,
- dla budowli – ich wartość początkową określoną według zasad przewidzianych odrębnymi przepisami dla celów amortyzacji, chociażby były one całkowicie zamortyzowane,
- dla gruntów – powierzchnia tych gruntów.
Według przepisu art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają użytki rolne, grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych lub lasy, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej.
Wskazany przepis prawny statuuje zasadę, zgodnie z którą grunty oznaczone jako użytki rolne i inne wymienione w nim nieruchomości podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości jedynie wówczas, gdy są „zajęte” na prowadzenie działalności gospodarczej. Zasadą jest więc nie podleganie podatkowi od nieruchomości użytków rolnych, zaś wyjątkiem opodatkowanie tym podatkiem wyłącznie tych spośród użytków rolnych, które są „zajęte” na wskazany wyżej cel.
Grunty „zajęte” to grunty, na których w rzeczywistości dokonywane są czynności, które składają się na prowadzenie działalności gospodarczej.
Opodatkowanie gruntów od 2003 r. uzależnione jest od nadanej im w ewidencji gruntów klasyfikacji. Użytki rolne u przedsiębiorcy będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości tylko wtedy, gdy są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej. Nawet wydanie decyzji zatwierdzających projekt budowlany, udzielających pozwoleń na budowę oraz wyłączających wymienione grunty z produkcji rolnej nie spowoduje, że grunty te zostaną zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej. To że grunty te mogą na podstawie ww. decyzji stać się związanymi z prowadzeniem działalności gospodarczej nie daje uprawnień organowi do opodatkowania tych gruntów podatkiem od nieruchomości.